Cần minh bạch các khoản lãi của EVN !

Chỉ trong gần 1 tháng đã hai lần Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) đề nghị cho phép điều chỉnh giá điện. Lý do đưa ra là LỖ. Thế nhưng theo chúng tôi việc EVN tính lỗ chẳng có gì mới, vấn đề dư luận còn thắc mắc chính là các khoản lãi mà EVN lâu nay, mặc dù đã được nhiều đề nghị công bố minh bạch nhưng vẫn dấu như mèo dấu cứt, đó là mức độ lãi của thủy điện !

Khi nói lỗ EVN thường so sánh với giá điện ở khu vực .So với giá điện khu vực thì liệu EVN đã tính đầu vào ngang với khu chưa mà lại tính đầu ra ngang với khu vực ? Được biết, về mặt chính thức, lương của công nhân ngành điện cũng không cao hơn các ngành khác, thậm chí lương của các giám đốc sở điện, hoặc ngay tổng giám đốc ngành điện cũng chỉ vài triệu đồng mỗi tháng, trong khi ở khu vực mức lương của họ đã vài ngàn đô la Mỹ. Đó là chưa nói các chi phí bảo hiểm cho người  tiêu dùng điện một khi có sự cố, các nước trong khu vực chi đền bù đàng hoàng thì ở ta ngành điện không thèm nói tới;  nhà máy phát điện và cơ sở hạ tầng ở ta giá thành cũng rẻ hơn do giá công nhân xây dựng thấp hơn. Nếu chỉ tính giá thiết bị đầu tư và năng lượng đầu vào là tương đương với nước ngoài mà không tính giá lao động và vận hành rõ ràng là một phép tính không đầy đủ.

Giá nhiên liệu đầu vào dựa trên giá than (hoặc xăng dầu hay khí ga) là hoàn toàn cùng giá với khu vực, thoạt nghe là một lập luận không thể tranh cãi, thế nhưng cần phải nhớ rằng ở ta cơ cấu ngành điện thì không phải tất cả đều là than, xăng dầu hay khí ga mà gần 50% là thủy điện. Mà thủy điện thì phải giá rẻ, bởi đơn giản vì đó là tài nguyên của toàn dân. Đầu tư vào thủy điện phải khấu hao 40-50 năm chứ không thể khấu hao trong 10 năm rồi bảo giá điện cũng cao không kém. Năng lượng hóa thạch có thể không lãi, nhưng thủy điện thì đang rất lãi, đó không phải là đoán mò mà chính là phát biểu của bộ trưởng Vũ Văn Ninh trước phiên họp cuối cùng của quốc hội khóa trước khi nói về đầu tư vốn của SCIC: “SCIC đang đầu tư bằng vốn điều lệ Chính phủ giao, và phần đầu tư này đang có lãi. Đơn cử, đầu tư vào thủy điện, lãi gấp đôi rồi”. Chưa biết sự lãi gấp đôi ấy là trong bao năm, chỉ biết Tổng công ty Đầu tư và kinh doanh vốn nhà nước này thành lập năm 2005, trong 5 năm mà đã lãi gấp đôi từ đầu tư thủy điện thì đủ biết mức khấu hao của thủy điện trong cơ cấu giá thành đang là rất cao ở mức không thể chấp nhận được.

Vì vậy, nếu không tính đầy đủ bình quân mức lãi của thủy điện và mức “lỗ” của điện hóa thạch để cho ra giá thành hợp lý mà cứ mỗi lần đề nghị tăng giá điện EVN lại chỉ đưa ra minh họa từ điện hóa thạch e rằng sẽ không thuyết phục được ai mà còn tạo cho người  ta cảm giác thấy rõ việc nếu nhiệt điện hết lỗ thì thủy điện sẽ lãi siêu khủng !

Và thực tế là cho dù ngành điện luôn báo động không có đầu tư nào vào ngành điện nhưng thủy điện vừa và nhỏ thì ngược lại, các công ty cố phần đang đầu tư vào thủy điện vừa và nhỏ khá mạnh, các cổ phiếu của các công ty thủy điện đã lên sàn hoặc chưa lên sàn đều có giá ổn định ở mức cao. Nay nếu giá điện tăng thì cổ phiếu này chắc chắn sẽ lại sốt. Tiền lãi thủy điện sẽ vào túi ai sẽ là một câu hỏi rất trách nhiệm cho EVN nếu không chịu tính đúng tính đủ giá điện các loại nguồn năng lượng!
Hiện đang xảy ra tình trạng lỗ thì nhà nước chịu (nhiệt điện), còn lãi thì rơi vào túi tư nhân (thủy điện).
Giá mà biết được ban Tổng EVN và các cán bộ ở Bộ Công Thương có tổng cộng bao nhiêu cổ phần trong các dự án thủy điện !

Hồ Trung Tú