Võ Đông Sơ là con cái nhà ai ?

Dân miền Tây mười người thì hết… 11 người thuộc bài ca vọng cổ Võ Đông Sơ của soạn giả Viễn Châu : “Biên cương lá rơi, Thu Hà em ơi / Đường dài mịt mù, em không tới nơi…“. Trong 11 người ấy, ai cũng biết Võ Đông Sơ… chết, vì bị bắn tên, bởi câu vọng cổ đầu tiên trong bài này là : “Trời ơi ! Bởi sa cơ giữa chiến trường thọ tiễn, nên Võ Đông Sơ đành chia tay vĩnh viễn Bạch Thu (ớ ơ ờ)… Hà“. Thế nhưng cũng trong số… 11 người ấy, chắc chỉ có một người biết Võ Đông Sơ là con cái nhà ai ?

Cũng phải thôi, vì nhân vật Võ Đông Sơ xuất hiện lần đầu tiên trong tiểu thuyết lịch sử Giọt máu chung tình của Tân Dân Tử từ năm 1926, cách đây gần cả thế kỷ. Vài năm sau, tiểu thuyết đó được chuyển thể thành cải lương, nhưng bản vọng cổ thì mãi đến thập niên 1960 mới ra đời. Bản vọng cổ lâm ly ấy tập trung vô tình tiết Võ Đông Sơ sắp chết (và vô vọng cổ trước khi chết), chớ hổng phải là tiểu thuyết, và cũng hổng phải tiểu sử Võ Đông Sơ, nên các thế hệ về sau chỉ biết bài ca vọng cổ mà không cần biết chàng là con ai. Có người còn nghĩ chàng là… người Tàu, căn cứ vô tên người yêu là Bạch Thu Hà, giống tên Tàu quá xá.

May sao, nhờ thời buổi Internet, có người sục sạo Google, đọc lại tiểu thuyết Giọt máu chung tình và biết được Võ Đông Sơ đích thị là người Việt, con của một nhân vật lịch sử có thật hẳn hoi : Đó là Võ Tánh (武性, ? – 1801) – một danh tướng triều Nguyễn, là cha, còn mẹ chàng là Công chúa Ngọc Du.

Trang bìa tiểu thuyết Giọt máu chung tình của tác giả Tân Dân Tử.

Ai đọc qua sử Việt cũng đều biết Võ Tánh giữ thành Quy Nhơn và đã tuẫn tiết tại đó năm 1801. Võ Tánh là nhân vật có thật, vậy Võ Đông Sơ thì sao? Đến 99% rằng đây chỉ là nhân vật hư cấu của Tân Dân Tử, vì ngoài tiểu thuyết Giọt máu chung tình của ông thì không hề có bất kỳ tư liệu lịch sử nào nhắc đến con trai Võ Tánh là Võ Đông Sơ cả. Hơn nữa, tình tiết của tiểu thuyết không có gì khớp với lịch sử vào thời kỳ đó (thời kỳ đầu triều Nguyễn).

Ấy, nhưng sau khi tìm ra tung tích Võ Đông Sơ rồi, nhiều bài viết trên mạng mặc nhiên cho rằng chàng là nhân vật có thật và phăng ra nhiều tình tiết y như thiệt. Tỉ như, ở Gò Công (là nơi Võ Tánh khởi nghiệp) nay còn đền thờ ông, người ta bèn kể chuyện rằng dạo ấy Võ Đông Sơ đã từ Quy Nhơn phi ngựa về Gò Công để tế cha giữa đêm trường ai oán. Người ta cũng căn cứ theo sử liệu rằng Võ Tánh sinh ra ở Trấn Biên và nói rằng ông sinh quán tại Biên Hòa. Hích, nghe qua tưởng là đúng, nhưng mà… trật lất. Thủ phủ Trấn Biên đúng là Biên Hòa, nhưng hồi ấy Trấn Biên rộng lắm, bao trùm cả Bà Rịa – Vũng Tàu và thật sự sinh quán của Võ Tánh là Bà Rịa chớ đâu phải Biên Hòa ?

Chân dung nhà văn Tân Dân Tử (nguyên danh Nguyễn Hữu Ngỡi, 1875 – 1955). Ông là tác giả của một số tiểu thuyết như Giọt máu chung tình, Gia Long tẩu quốc, Hoàng tử Cảnh như Tây, Gia Long phục quốc, Tham ắt phải thâm cùng nhiều thi phẩm và bài báo khác.

Tiếc rằng những suy diễn trật lất ấy nhờ công nghệ trích và sao chép trên mạng lan ra tùm lum nên nhiều người cứ tưởng là đúng. Vậy là, nhờ Internet ta tìm ra thông tin và cũng nhờ đó ta làm thông tin đi lạc luôn. Thôi kệ, sẵn đây cũng góp chút tưng tửng cho vui quanh chàng Võ Đông Sơ.

Võ Đông Sơ kêu trời : “Trời ơi ! Bởi sa cơ giữa chiến trường thọ tiễn nên Võ Đông Sơ đành chia tay vĩnh viễn Bạch Thu… Hà“. Kêu, nhưng mà vừa kêu vừa ca, nên ta gọi là kêu ca. Có phải Võ Đông Sơ đã kêu (ca) như vậy không ?

Nếu Võ Đông Sơ là người Bắc thì chàng đã kêu như sau : “Ối giời ơi ! Bởi sa cơ giữa chiến trường thọ tiễn nên Võ Đông Sơ đành chia tay vĩnh viễn Bạch Thu… Hà“. Võ Đông Sơ không phải người Bắc, nên không ca “Ối giời ơi !“, nhưng chàng đâu phải người Nam mà ca “Trời ơi !” ?

Theo tiểu thuyết Giọt máu chung tình, Võ Đông Sơ lớn lên ở Quy Nhơn và khi cha mất chàng sống với chú ở Quy Nhơn, vậy ắt là chàng nói giọng… Bình Định. Người Bình Định phát âm chữ “Trời ơi” nửa giống “Trầu quâu”, nửa giống “Trờ quơ”… Thôi thì ta tạm “phiên âm” thành “Trầu quâu” vậy !

Và như vậy ắt hẳn là Võ Đông Sơ đã ca như vầy : “Trầu quâu ! Bở sa cơ giữa chiến trường thọ tiễn, nên Dzỏ Đông Sơ đành chia te dzĩnh dziễn Bạch Thu…ớ ơ ơ… Hèa…“.

Dzẫy nghen !

(theo : Hai Ẩu – eChip)